Osprzęt elektrotechniczny w strefach zagrożonych wybuchem

W niektórych środowiskach przemysłowych może pojawić się atmosfera wybuchowa będąca mieszaniną palnych substancji, które w określonych warunkach atmosferycznych i po zainicjowaniu zapłonu spowodują wybuch. Ten z kolei może być niebezpieczny zarówno dla ludzi, jak i znajdujących się w pobliżu urządzeń. W strefach zagrożonych wybuchem konieczne jest wiec zastosowanie specjalnych rozwiązań, które pozwolą zapewnić bezpieczeństwo pracy. Znaczenie ma nie tylko sama instalacja, ale także dobór i stosowanie urządzeń. W związku z tym ogromne znaczenia ma to, by sięgać po produkty jedynie od sprawdzonych dostawców.

Dyrektywa ATEX

Przez wiele lat uregulowania dotyczące bezpieczeństwa pracy oraz urządzeń, jakie mogą być stosowane w środowiskach zagrożonych wybuchem pozostawały niespójne. Aktualne wytyczne znajdują się w dyrektywie ATEX 2014/34/UE, czyli unijnym akcie prawnym, który ma za zadanie uregulować rynek w skali europejskiej. Dyrektywa zapewnia podstawy dla swobodnego przepływu określonych grup produktów między państwami należącymi do Unii Europejskiej – będą to tylko takie urządzenia, które zaprojektowano i skonstruowano zgodnie z ATEX. Wybierając urządzenia od sprawdzonych producentów, można być pewnym, że wyprodukowano je zgodnie z tymi kryteriami – potwierdzać to będzie deklaracja zgodności WE czy dokument zwany popularnie certyfikatem ATEX.

Podział na strefy

Zgodnie z dyrektywą ATEX urządzenia przystosowane do pracy w środowisku zagrożonym wybuchem wymagają odpowiedniego oznaczania. Można podzielić ja na dwie główne grupy – w pierwszej z nich znajdzie się sprzęt przeznaczony do zakładów górniczych, w których istnieje ryzyko wybuchu pyłu węglowego oraz zagrożenie metanowe. Druga grupa obejmuje natomiast urządzenia, które mogą być stosowane we wszystkich pozostałych miejscach narażonych na atmosferę wybuchową. Ponadto wyróżnić można poszczególne kategorie oznaczające poziom zabezpieczenia urządzeń. W przypadku grupy pierwszej będzie to kategoria M1 oraz M2, a w grupie drugiej – kategoria 1 o bardzo wysokim poziomie zabezpieczenia, przez kategorię 2 aż do 3, w której znajdują się urządzenia o normalnym poziomie zabezpieczenia w trakcie normalnej pracy w środowisku, a więc w takich warunkach, gdzie pojawienie się atmosfery wybuchowej jest mało prawdopodobne. Aby kategorie można było przypisać prawidłowo do urządzeń, konieczne jest wyróżnienie stref zagrożenia wybuchem. Strefa 0 to przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa utrzymuje się stale, przez długie okresy lub często. W strefie 1 atmosfera wybuchowa może natomiast występować sporadycznie podczas normalnej pracy, natomiast sfera 2 to przestrzeń, gdzie atmosfera wybuchowa występuje rzadko, a jeśli już się pojawi, utrzymuje się bardzo krótko.

Osprzęt elektryczny do stref zagrożonych wybuchem

W każdym miejscu, w którym występuje chociażby minimalne ryzyko pojawienia się atmosfery wybuchowej, konieczne jest stosowanie urządzeń oraz podzespołów spełniających wszelkie normy bezpieczeństwa. Kategoria osprzęt elektrycznego do stref zagrożonych wybuchem obejmuje szeroką gamę produktów, które ze względu na swoją specyfikę niejednokrotnie znajdują zastosowanie w branży chemicznej czy firmach przetwarzających zboże. Do najczęściej wykorzystywanych urządzeń i podzespołów z certyfikatem ATEX można zaliczyć specjalne ogrzewacze, termostaty, separatory czy powielacze sygnałów, a także przekaźniki bezpieczeństwa czy rozdzielnice elektryczne.

Szafy sterownicze

Aparatura sterownicza musi być umieszczona w specjalnej szafie, która pozwoli na uporządkowanie urządzeń elektrycznych zróżnicowanych pod względem funkcjonalnym, jak i pod względem parametrów elektrycznych. Przejrzystość montażu pomaga w stosowaniu sprzętu elektrycznego zgodnie z jego przeznaczeniem, a także pozwala zapewnić bezpieczeństwo w środowisku pracy. Ważną kwestią jest to, by szafy sterownicze posiadały odpowiednią obudowę. Musi ona spełniać szereg zaostrzonych wymogów. Najczęściej w strefach zagrożonych wybuchem wykorzystywane są obudowy metalowe ze stali nierdzewnej z uszczelkami silikonowymi wykazującymi dużą odporność zarówno na niskie, jak i wysokie temperatury. Obudowy mogą być ponadto wyposażone w szyny, listwy zaciskowe, płyty montażowe czy inny osprzęt Ex. Niejednokrotnie uzupełnieniem całości są także ogrzewacze konwekcyjne przeznaczone do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. Dzięki temu urządzeniu można zapobiec tworzeniu się kondensatu, jak również wahaniom temperatury czy zamarzaniu.

Obudowy i rozdzielnice

W strefach zagrożonych wybuchem znajdują także zastosowanie rozdzielnice w osłonie ognioszczelnej, które powinny spełniać rygorystyczne normy dyrektywy ATEX. Zazwyczaj zbudowane są na zasadzie modułowej tak, by można było je swobodnie łączyć za pomocą ognioszczelnych przepustów i w ten sposób tworzyć duży system rozdzielczy. Aby sprzęt należycie spełniał swoje zadanie, powinien nie tylko być zgodny z wymogami prawnymi, ale najlepiej także cechować się relatywnie niską masą i ponadprzeciętną wytrzymałością, co pozwoli zwiększyć komfort podczas eksploatacji. Aparatura modułowa niejednokrotnie może być też obsługiwana bez otwierania całej obudowy, co znacznie ułatwia konserwację i prace naprawcze.